طلاق:نکاتی که باید به آن توجه داشت

در این مقاله تلاش میکنم مفهوم طلاق را به زبان ساده و قابل فهم برای اشخاصی که احتمالاً اطلاعات حقوقی دقیقی ندارند و یا علاقه ای به این اصطلاحات ندارند توضیح دهم. امیدوارم این توضیحات مفید واقع شود.

طلاق چیست؟

طلاق یکی از راههای انحلال و به هم خوردن ازدواج است.

وقتی ازدواجی رخ می دهد این رابطه به دلایلی ممکن است به هم بخورد. بعضی از این دلایل  اختیاری و ارادی هستند و بعضی دیگر غیر ارادی.

انحلال غیر ارادی ازدواج یعنی به هم خوردن این رابطه بدون تصمیم یا اختیار زوجین رخ می‌دهد.

تفاوت طلاق و فسخ

طلاق و فسخ از راه های ارادی و اختیاری به هم زدن رابطه ازدواج هستند.

البته ارادی بودن فسخ و طلاق از ویژگیهای مشترک طلاق و فسخ است اما این دو تفاوت های بسیاری هم با هم دارند.

به عنوان مثال همانطور که توضیح خواهیم داد طلاق در فقه اسلامی از اختیارات مرد است و زن نمی‌تواند طلاق بدهد یا طلاق بگیرد جز در موارد استثنایی و در آن موارد هم حاکم یا دادگاه زن را طلاق میدهد که نشان از یک طرفه بودن این نهاد حقوقی دارد.

اما فسخ نکاح به عنوان یکی از راه های به هم زدن ارادی نکاح ممکن است از طرف زن یا مرد اعمال شود.

فرض کنیم مردی با فریب و نیرنگ خود را دارای تحصیلات عالیه و امکانات بسیار زیاد مالی و اعتباری معرفی کند و بعد از ازدواج مشخص شود که این اوصاف دروغین را برای فریب زن به خود نسبت داده است.

در چنین حالتی زن میتواند با استناد به خیار تدلیس٬ نکاح را فسخ کند.

همین شرایط برای مرد هم وجود دارد اگر زن او را به شیوه ای مشابه فریب داده باشد. در این حالت با وجودی که مرد میتواند زن خود را طلاق دهد اما بهتر است او هم با استناد به خیار تدلیس نکاح را فسخ کند.

گاهی هم حادثه ای رخ می‌دهد که آن حادثه به صورت قهری و غیر ارادی موجب انحلال و به هم خوردن رابطه زناشویی می شود.

مثلاً فوت یکی از زوجین رابطه نکاح را منحل میکند.

همچنین است کفر یکی از زوجین اگر زوجین مسلمان باشند. به این صورت که اگر زن و مردی که مسلمان هستند با هم ازدواج کنند و بعد از ایجاد رابطه زوجیت یکی از آنها کافر شود این ازدواج خود به خود منحل می شود و نیازی نیست که مثلاً زنی که شوهرش کافر شده درخواست طلاق کند.

چنین زنی از تاریخ ارتداد شوهر باید عده وفات یعنی چهار ماه و ده روز نگه دارد و در این مدت نمی‌تواند ازدواج کند.

توضیح اینکه عده وفات و عده انحلال نکاح به واسطه کفر هر دو چهار ماه و ده روز هستند.

گویی شارع مقدس کفر را در حکم وفات قرار داده است.

با این توضیح برویم سراغ موضوع خودمان

این بحث را با یک سوال بسیار متداول آغاز می‌کنیم:

آیا زن هم می‌تواند خود را مطلقه کند؟

طلاق همانطور که گفته شد یکی از راه های ارادی و اختیاری به هم زدن رابطه زناشویی است.

اما در فقه امامیه فقیهان شیعه معتقدند این اراده تنها از جانب شوهر اعمال می‌شود و زن ظاهراً در این رابطه یک موضع انفعالی دارد و تنها در نقش تماشاچی قرار می‌گیرد.

همانطور که گفته شد این اختیار تنها به مرد داده شده و در مواردی هم که زن درخواست طلاق می‌کند و دادگاه هم می‌پذیرد نهایتاً دادگاه به نمایندگی از طرف شوهر زن را طلاق میدهد.

موضوع دیگری هم که بسیار مورد سوال قرار میگیرد این است که اگر مرد این حق را به زن خود انتقال بدهد زن می تواند خود را طلاق دهد؟

واقعیت این است که در این جا هم زن در حقیقت به نمایندگی از طرف شوهر اقدام میکند.

اجازه بدهید موضوع را بیشتر توضیح دهم.

همانطور که گفته شد در فقه اسلامی طلاق از اختیارات مرد است.

اما سوال مهم این است که آیا مرد میتواند این اختیار را به زن منتقل کند.

به نظر می‌رسد پاسخ به این سوال منفی باشد.

یعنی مرد نمی تواند این اختیار را به زن بدهد.

احتمالا سریع میپرسد که پس چطور است که در مراسم عروسی اعلام می‌کنند که داماد (حق طلاق) را به عروس داده است؟

در این جا باید چند مطلب را به اختصار توضیح دهم.

اول اینکه این اصطلاح با بی دقتی و اصطلاحا با مسامحه به کار می رود.

خیلی‌ خلاصه بگویم که اولاً طلاق حق نیست و در علم حقوق (حق) تعریف مشخصی دارد که لااقل طلاق شامل آن تعریف نمیشود.

نکته دیگر اینکه آنچه مرد به زن منتقل میکند اختیار طلاق نیست بلکه وکالتی است که مرد به زن می دهد تا از طرف او وکیل باشد و با اعمال وکالت خود را مطلقه کند.

یعنی در این جا هم زن از جانب شوهر طلاق میدهد و صیغه طلاق را از طرف او و به تعبیر صحیح تر به وکالت از او جاری می کند.

پس به عنوان پاسخ شفاف و صریح باید گفت زن نمی تواند خود را مطلقه کند مگر اینکه با وکالت از سوی شوهرش.

رزرو وقت مشاوره ۰۹۳۰۵۵۱۳۱۴۷