اعسار چیست؟
اعسار

توضیحی کوتاه:

این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.   

مُعسر چه کسی است؟

اعسار به معنی مشقت، سختی و مکفی نبودن دارایی است. وضعیتی است که که فرد تمکن مالی نداشته باشد و توان مالی برای پرداخت دیون و بدهکاری خود را ندارد. این وضعیت نیز می تواند از عدم امکان دسترسی موقت به اموال نیز باشد.

معسر کیست

تعریف قانونی معسر در ماده ۱ قانون اعسار و ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بدین شکل آمده است که «معسر کسی است که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالش توانایی پرداخت هزینه محاکمه (هزینه دادرسی) یا دیون خود را ندارد.»

معسر کسی است که به دلیل نداشتن مالی بجز مستثنیات دین، قادر به تادیه دیون خود نباشد.

برای ثابت کردن معسر بودن بدهکار معمولا می توان با اعتراف و اقرار طلبکاران وی و الزاماً نه همه  آنها و نیز شهادت دو مرد عادل اقدام نمود.

 برخلاف ورشکستگی تجاری (که حق هیچ گونه دسترسی به دارایی خود را ندارد و  باید دعوای ورشکستگی مطرح کند) مُعسر محجور محسوب نمی‌شود و می‌تواند در اموال خود تصرف کند.

انواع اعسار

در محکومیت‌های مالی (محکوم‌ٌ به)

زمانی که فردی به موجب حکم دادگاه حقوقی یا حکم دادگاه کیفری در امر جزایی به پرداخت وجه، مال یا جزای نقدی در حق دیگری محکوم شود اما توانایی پرداخت آن را نداشته باشد اما محکوم ادعا می‌کند که توانایی مالی پرداخت آن را ندارد و باید به صورت قسطی پرداخت کند می تواند دعوای اعسار از پرداخت محکوم به مطرح کند.

نمونه هایی در زمینه های مختلف که می توان دادخواست اعسار داد :

اعسار از پرداخت دیه، اعسار از پرداخت مهریه و نفقه، اعسار بعد از اجرائیه و حکم جلب، اجرت المثل ( چنانچه زن کارهایی را که شرعا بر عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار دستمزد باشد به دستور زوج و با قصد عدم تبرّع انجام داده باشد و برای دادگاه ثابت شود، دادگاه اجرت المثل را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید.) و…

دادگاهی که به دعوای اصلی رسیدگی می کند باید نسبت به دعوای اعسار خارج از نوبت رسیدگی کند.

اگر در حین رسیدگی به دعوای اعسار بر دادگاه معلوم شود که مدعی توانایی پرداخت تمام دین خود را ندارد، اما قادر باشد به صورت تقسیط آن را به تدریج پرداخت نماید دادگاه با توجه به وضعیت مالی و درآمد وی پرداخت دین را برای او تقسیط می‌کند.

 

پرداخت هزینه دادرسی

طرح دعوی در دادگاه های حقوقی یا طرح شکایت در دادسرا و محاکم  کیفری مستلزم پرداخت هزینه‌هایی به قوه قضائیه می باشد که این هزینه ها شامل هزینه تمبر، دستمزد کارشناس، هزینه اجرای قرارهای صادره از دادگاه و … می باشد.

اگر افرادی که خود را صاحب حق می‌دانند اما توانایی مالی در پرداخت هزینه های طرح دعوی در دادگستری را ندارند، می‌توانند با اثبات معسر بودن خود از طریق شهادت دو شاهد از پرداخت هزینه دادرسی معاف شود.

حتی با مراجعه به مراجع قضایی می تواند وکیلی برای انجام کارهایش انتخاب کند که این نوع  تقاضای وکیل معاضدتی (وکالت معاضدتی به این معنا است که وکالتی از طرف کانون وکلا در امور حقوقی طبق قانون به وکلا ارجاع می شود و وکلا مکلف به پذیرش می باشند) می باشد

آیا معسر میتواند حکم اعسار را در تمامی دعاوی استفاده کند؟

 معافیت از هزینه دادرسی برای هر دعوی باید جداگانه اخذ شود مگر آن که چند دعوی به طور همزمان علیه یک نفر مطرح شود که در این صورت قبولی اعسار در یک دعوی در دعاوی دیگر نیز قابل استفاده می باشد.

اگر مدعی در دعوا پیروز شود و حکم به نفع او صادر شود باید هزینه‌های مربوطه را پرداخت کند.

چنانچه مدعی حین دعوی فوت نماید، ورثه وی نمی‌توانند از حکم معسر بودن مورّث خود استفاده نمایند چرا که ممکن است ورثه، خود توانایی پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشند، مگر آن که ورثه معسر بودن خود را ثابت نمایند

ردّ اعسار و اعتراض به آن

در صورتی که در دعوای اعسار اثبات شود که مدعی دارای مال و دارایی می باشد دادخواست اعسار رد خواهد شد و اگر مدعی قادر به ارائه دلایل جدید و شهود برای اثبات اعسار خود نباشید دیگر پذیرفته نخواهد شد.

اظهار نظر در مورد اعسار از هزینه دادرسی اگر مربوط به مرحله اول دادگاه باشد با همان دادگاه است و اگر مربوط به مرحله تجدید نظر یا فرجام باشد در دادگاهی که رای تجدیدنظر خواسته یا فرجام خواسته را صادر کرده رسیدگی می شود.

در مورد ادعای اعسار از هزینه دادرسی دعوای ثالث یا اعاده دادرسی با همان دادگاهی است که موظف به رسیدگی به این دعاوی می باشد.

با توجه به نسبی بودن شرایط در خصوص اعسار که با استطاعت یا عدم استطاعت مالی خواهان متغیر می باشد و امکان تغییر شرایط فرد و احراز شرایط مربوطه می توان در دادگاه بدوی نسبت به ارائه درخواست اعسار مجددا اقدام نمود.

نکاتی در مورد اعسار

  • مدعی دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی و اعسار پرداخت محکومٌ به (محکومٌ به پرداخت مالی) از پرداخت هزینه دادرسی معاف می باشد.
  • دعوای اعسار بدون پرداخت هزینه دادرسی  به جریان می افتد و مدعی از پرداخت معاف می باشد.
  • طبق تبصره ماده ۵ حمایت از خانواده مصوب ۹۱ افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و مددجویان بهزیستی کشور از پرداخت هزینه دادرسی معاف می باشند.
  • دعوای اعسار ضمن دادخواست جداگانه یا ضمن دادخواست نخستین یا تجدیدنظر یا فرجام خواهی اقامه می شود.
  •  دعوای اعسار از هزینه دادرسی از آن جایی که جنبه مالی دارد باید با دو شاهد مرد و در صورتی که امکان حضور آنها وجود نداشته باشد باید گواهی کتبی یک نفر مرد و دو نفر زن را به دادخواست پیوست نماید.
  • حکم اعساری که قبلا صادر شده دلیل بر اعسار فعلی او نمی باشد.
  • با توجه به ماده ۵۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی در مورد دعاوی متعددی که مدعی اعسار بر یک نفر همزمان اقامه کند اعم از اینکه دعواهای خود را در یک دادخواست مطرح کند یا در چند دادخواست در یک دادگاه مطرح کند یا چند دادگاه اگر نسبت به یکی از دعاوی اعسار صادر شود نسبت به بقیه دعاوی موثر می باشد البته به شرطی که خوانده دعوا در آن دعاوی یک نفر باشد و زمان اقامه دعواها یکسان باشد.
  • در مواردی که شخص محکوم  به پرداخت شده  است و حکم جلب صادر شده اگر دادخواست اعسار بدهد ممکن است تا زمان پذیرش اعسار در حبس بماند که می توان تا زمان پذیرش اعسار با سپردن وثیقه ازاد شود.

 

ارسال یک پاسخ

لطفا دیدگاه خود را وارد کنید!
لطفا نام خود را در اینجا وارد کنید
این سایت توسط reCAPTCHA و گوگل محافظت می‌شود حریم خصوصی و شرایط استفاده از خدمات اعمال.

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.