توضیحی کوتاه:
این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.
مفهوم تجدید جلسه دادرسی
تجدید در لغت از جمله به معنای «نوکردن» و از «سرگرفتن» آمده است. مفهوم جلسه و جلسه دادرسی هم در مقالات دیگر بررسی شده اند. بنابراین تجدید جلسه دادرسی به مفهوم اعم، به معنای «نوکردن» و یا «از سر گرفتن» جلسه است که در تبصره ماده ۴۵۰ قانون آئین دادرسی مدنی به کار رفته است.
این اصطلاح در عرف قضایی از یک سو در مواردی به کار می رود که جلسه دادرسی در وقت مقرر تشکیل شده و موجبات رسیدگی نیز فراهم بوده و به دستورِ جلسه، جزئا یا کلا عمل شده اما تشکیل جلسه ی دیگری به هر علت ضروری دانسته شده است.
تجدید جلسه به مفهوم اعم از سوی دیگر در مواردی به کار می رود که موجبات مقدماتی رسیدگی در جلسه مقرر فراهم نباشد و تشکیل جلسه به بعد موکول شود. بالاخره در مواردی نیز که موجبات مقدماتی رسیدگی فراهم است اما به علتی عمل به دستور جلسه غیرممکن گردیده و جلسه مورد نظر به تاخیر می افتد درعرف قضایی اصطلاح «تجدید جلسه » به کار می رود.
فرق بین «تاخیر جلسه» و «تجدید جلسه»
قانون گذار در مواری از قانون آئین دادرسی مدنی اصطلاح «تاخیر جلسه» را به کار برده است. این اصطلاح در مواردی آمده که در جلسه مقرر دادگاه علی رغم فراهم بودن موجبات مقدماتی رسیدگی، به عللی امکان عمل به دستور جلسه را نه جزئاً و نه کلاً دارا نمی باشد و بنابراین جلسه را به تاخیر می اندازد. در حقیقت به موجب ماده ۹۶ قانون آئین دادرسی مدنی: «در صورتی که خوانده به واسطه کمی مدت یا دلایل دیگر نتواند اسناد خود را حاضر کند حق دارد تاخیر جلسه را درخواست نماید…»
همین اصطلاح در مواد ۹۹ و ۱۴۳ قانون آئین دادرسی مدنی در مفهوم مزبور نیز به کار رفته است.
تفاوت «تغییر وقت» دادرسی با «تجدید جلسه» رسیدگی
اصطلاح «تعیر وقت جلسه» دادرسی نیز در مفهوم تاخیر جلسه» به کار رفته است. (مواد ۱۳۲ و ۱۳۸ قانون آئین دادرسی مدنی)
البته حق این بود که در تمام مواردی که به هر علت امکان عمل به دستور جلسه وجود ندارد از اصطلاح تاخیر جلسه استفاده شود، اما قانون گذار دقت لازم را در این خصوص به کار نبرده است و در مواد ۴۱ و ۴۳ و ۴۴ قانون آئین دادرسی مدنی اصطلاح «تجدید جلسه» را نیز در این مفهوم استعمال نموده است. در حالی که حق این بود اصطلاح اخیر، یعنی تجدید جلسه تنها در مواردی استفاده شود که عمل به دستور جلسه جزئا یا کلاً امکان پذیر بوده، اما به عللی تعیین جلسه دیگر نیز لازم دانسته شده است. با توجه به عدم دقت مزبور در بررسی مواردِ تجدید جلسه، مفهوم اعمِ آن مورد نظر قرار می گیرد، که شامل هر سه دسته موارد مزبور می گردد.
درچه مواردی جلسه دادرسی تجدید میشود؟
مهمترین نکته در خصوص تجدید جلسه دادرسی این است که باید در نظر داشته باشیم: تشکیل جلسه دادرسی مستلزم «فراهم بودن مقدمات رسیدگی» است. منظور از فراهم بودن مقدمات رسیدگی این است که شرایطی که به موجب قانون برای رسیدگی لازم است فراهم شده باشد. این شرایط در مواد پراکنده ای از قانون آئین دادرسی مدنی آمده است. برای مثال به عنوان اولین شرط، دادرسِ دادگاه باید بررسی کند که آیا دادخواست و سایر اخطاریه ها به مخاطب دعوا ابلاغ شده است یا خیر.
پس بنابراین اگر موجبات مقدماتی رسیدگی فراهم نباشد تجدید جلسه الزامی است.
همچنین تجدید جلسه ممکن است به علت پایان یافتن مدت جلسه دادرسی باشد. به این معنی که در جلسه رسیدگی، عمل به دستور جلسه، به طور کامل عملاً مقدور نباشد. در این حالت دادگاه پس از پایان جلسه دادرسی در صورتجلسه این موضوع را ذکر می کند و دستور تعیین جلسه دیگری را صادر می کند.
این موضوع در ماده ۱۰۴ قانون آئین دادرسی مدنی به صراحت آمده است:
«در پایان هر جلسه دادرسی چنانچه به جهات قانونی جلسه دیگری لازم باشد، علت مزبور زیر صورتجلسه قید و روز و ساعت جلسه بعد تعیین و به اصحاب دعوا ابلاغ خواهد شد. در صورتی که دعوا قابل تجزیه بوده و فقط قسمتی از آن مقتضی صدور رای باشد، دادگاه نسبت به همان قسمت رای می دهد و نسبت به قسمتی دیگر رسیدگی را ادامه می دهد.»
