توضیحی کوتاه:
این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.
در سال های نوجوانی یعنی سال های آغازین دهه هفتاد که هنوز سن قانونی برای اخذ گواهی نامه را نداشتم اشتیاق عجیب و غریبی داشتم تا به صورت مخفیانه اتومبیل پدرم بردارم و به اتفاق برادر کوچکترم در مسیرهای کوتاه اطراف خانه رانندگی کنم و دوباره ماشین را سرجای خودش بگذارم.
چند باری که این کار را کردیم پدرم به موضوع پی برد و دیگر اجازه نمی داد که این کار را انجام دهیم.
یادم هست پدرم روحیه بسیار محتاط و دور اندیشی داشت و حتی در احتیاط کردن افراط هم می کرد.
خوب به یاد دارم که خیلی جدی به ما گفت اگر خدای نکرده شما تصادف کنید و کسی را بکشید مطابق قانون مرتکب قتل عمدی شده اید و شما را قصاص می کنند. خیلی از این موضوع می ترسیدم.
اخیرا دیدم یکی از خوانندگان وب سایت سوال مشابهی را پرسیده و خواسته درباره تصادف رانندگی در حالی که راننده فاقد گواهی نامه رانندگی بوده توضیحی بدهم.
به نظرم رسید شاید بد نباشد در این رابطه توضیح بیشتر بدهم.
بگذارید همین جا بدون مقدمه پاسخ سوال اصلی را بدهم و آن هم این که اگر کسی بدون گواهی نامه رانندگی با کسی تصادف کند و منجر به کشته شدن او شود این قتل الزاما قتل عمد نیست.
مگر اینکه ثابت شود که شخص فاقد گواهی نامه واقعا قصد کشتن آن شخص را داشته است که این موضوع هم معمولا به آسانی قابل اثبات نیست و معمولا به عنوان نشانه و قرینه باید رابطه خصمانه ای بین آنها موجود بوده باشد و یا مثلا قبلا راننده او را تهدید به قتل کرده باشد .
در غیر این صورت راننده مرتکب قتل غیر عمد شده است.
التبه این موضوع تحت عنوان جرایم ناشی از جرایم ناشی از تخلفات رانندگی در فصل آخر قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵ گنجانده شده است و شخص حتی در صورتی هم که مرتکب قتل عمد نشده باشد باز باید مجازت آن را تحمل کند.
بر اساس ماده ۷۱۴ قانون مذکور:
«هر گاه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده اعم از وسایط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی یا متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیر عمد شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس ونیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می شود.»
تبصره: اظهار نظر کارشناسی در خصوص تشخیص بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم مهارت در مورد سوانح مربوط به وسایل نقلیه زمینی آبی و هوایی حسب مورد اداره راهنمایی و رانندگی ، شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، سازمان بنادر و کشتیرانی و سازمان هواپیمایی کشوری می باشد.»
مواد بعدی هم به توضیحات بیشتری راجع به همین نوع تصادفات یعنی تصادفات غیر عمدی ناشی از عدم مهارت راننده و … اختصاص دارد.
اما به جز این قانون قانون دیگری هم در این خصوص وجود دارد که بسیار راه گشا است. قانون بیمه اجباری خسارت وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب ۲۰/۰۲/۹۵
ماده اول این قانون به تعریف اصطلاحات به کار رفته در قانون پرداخته است.
اما از ماده ۲ قانون، مسایل ماهُوی بیمه شخص ثالث از جمله اشخاصی که در تصادف رانندگی کشته می شوند پرداخته است.
