ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی

توضیحی کوتاه:

این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.

ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی

 در جرائم تعزیری قابل گذشت، هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری او ساقط می‌شود مگر اینکه تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به شکایت نباشد که در این صورت مهلت مزبور از تاریخ رفع مانع محاسبه می‌شود. هرگاه متضرر از جرم قبل از انقضای مدت مذکور فوت کند و دلیلی بر صرف نظر وی از طرح شکایت نباشد هر یک از ورثه وی در مهلت شش ماه از تاریخ وفات حق شکایت دارد.

تبصره- غیر از مواردی که شاکی تحت سلطه متهم بوده، در صورتی به شکایت وی یا ورثه او رسیدگی می‌شود که جرم موضوع شکایت طبق ماده (۱۰۵) این قانون مشمول مرور زمان نشده باشد.

مبدا زمانی شروع شکایت جهت اعمال مرور زمان

نظریه مشورتی شماره: ۷/۹۹/۱۳۱۰  مورخه:۱۳۹۹/۰۹/۱۵

استعلام:

فردي در سال ۱۳۸۶ مرتکب کلاهبرداري شده که ارزش ملک در آن سال کمتر از یکصد میلیون تومان است. شاکی از آن تاریخ اطلاع از وقوع جرم داشته و در آذر ماه سال جاري ( ۱۳۹۹ (اقدام به طرح شکایت کلاهبرداري کرده است:

الف- آیا وفق ماده ۱۱ از قانون کاهش مجازات حبس تعزیري مصوب ۱۳۹۹ موضوع مشمول مرور زمان طرح شکایت موضوع ماده ۱۰۶ از قانون مجازات اسلامی شده است؟

ب- براي بررسی این امر که کلاهبرداري مشمول مرور زمان شکایت شده است ارزش ملک در زمان وقوع جرم ملاك است یا در زمان طرح شکایت؟

پاسخ:

الف- مبدأ مرور زمان شکایت در ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مشخص شده است و قانون کاهش مجازات حبس تعزیري مصوب ۱۳۹۹ حکم خاصی در خصوص مبدأ مرور زمان شکایت ندارد. از سوي دیگر تغییر وصف جرم غیر قابل گذشت به جرم قابل گذشت در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی اصلاحی ۱۳۹۹ به عنوان قانون لاحق، از مصادیق قوانین مساعد به حال متهم موضوع ماده ۱۰ این قانون محسوب میشود؛ بنابراین در فرض استعلام که شاکی تا تاریخ لازم الاجرا شدن قانون لاحق (قانون کاهش مجازات حبس تعزیري) شکایت خود را مطرح نکرده است، چنانچه تا این تاریخ مواعد مذکور در ماده ۱۰۶ این قانون سپري شده باشد، موجب قانونی جهت تعقیب کیفري متهم وجود ندارد و باید قرار موقوفی تعقیب صادر شود.

ب- در اعمال قانون کاهش مجازات حبس تعزیري، معیار ارزش مال موضوع جرم (در فرض استعلام، کلاهبرداري) در زمان وقوع جرم است.

استعلام:

پس از گذشت یک سال از تاریخ وقوع جرم اعلام جرم کرده و تقاضاي تعقیب متهم را می کند و از طرفی مدعی می شود که به تازگی از وقوع جرم مطلع شده است در این فرض از جهت شمول مرور زمان اعلام شکایت موضوع ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی، آیا اصل بر اطلاع شاکی از وقوع جرم است و عدم اطلاع وي می بایست ثابت شود یا اینکه اصل بر عدم اطلاع است؟

پاسخ:

در فرض سؤال که شاکی در جرم قابل گذشت اظهار می دارد در زمانی از وقوع جرم مطلع شده که با لحاظ فاصله زمانی اطلاع وي و اعلام جرم، بزه انتسابی به متهم مشمول مرور زمان شکایت موضوع ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ نمیباشد و در واقع شاکی منکر اطلاع از وقوع جرم در گذشته و یا به محض ارتکاب آن است؛ و نافی را نفی کافی است و چنانچه متهم مدعی شمول مرور زمان به واسطه علم و اطلاع شاکی در تاریخی پیش از زمانی باشد که شاکی اقدام خود را بر آن مبنا قرار داده است، باید آن را اثبات کند.