توضیحی کوتاه:
این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.
ماده ۲۹
ضابطان دادگستری عبارتند از:
الف – ضابطان عامّ، شامل فرماندهان، افسران و درجه‌داران نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که آموزش مربوط را دیده باشند.
ب – ضابطان خاص، شامل مقامات و مأمورانی که به موجب قوانین خاص در حدود وظایف محول شده ضابط دادگستری محسوب می‌شوند؛ از قبیل رؤسا، معاونان و مأموران زندان نسبت به امور مربوط به زندانیان، مأموران وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه و مأموران نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. همچنین سایر نیروهای مسلح در مواردی که به موجب قانون تمام یا برخی از وظایف ضابطان به آنان محول شود، ضابط محسوب می‌شوند.
تبصره – کارکنان وظیفه، ضابط دادگستری محسوب نمی‌شوند، اما تحت نظارت ضابطان مربوط در این مورد انجام وظیفه می‌کنند و مسؤولیت اقدامات انجام شده در این رابطه با ضابطان است. این مسؤولیت نافی مسؤولیت قانونی کارکنان وظیفه نیست.
توضیحات ماده ۲۹ قانون آئین دادرسی کیفری
- علاوه بر مواردی که در ماده فوق به عنوان ضابط خاص از آنها یاد شده موارد دیگری هم وجود دارد که در قوانین مختلف بنا به ضرورت به عنوان ضابط از آنها یاد شده است. به عنوان نمونه در ماده ۳۷ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب ۱۳۹۲، ماموران حفاظت سازمان گمرک ضابط خاص شناخته شده اند. همچنین است فرمانده کشتی و فرمانده هواپیما که مطابق ماده ۳۲ قانون هواپیمایی کشوری مصوب ۱۳۲۸ و ماده ۸۵ مکرر قانون دریایی ایران ضابط خاص شناخته شده اند.
- بر اساس ماده ۶۰۳ همین قانون که در رابطه با وظایف و تکالیف ضابطان نظامی است نیز می توان ضابط عام و خاص نظامی را مشاهده کرد. به این نحو که در ماده مزبور مامور دژبان نیروهای مسلح، ماموران حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح در چهارچوب ماموریت ها و وظایف قانونی، ماموران بازرسی و قضایی نیروهای مسلح و فرماندهان، افسران و درجه داران آموزش دیده نیروی انتظامی را باید ضابط عام در نظر گرفت. بندهای بعدی نیز از مصادیق ضابط خاص نظامی به حساب می آیند.
