نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۱۲۶۵ مورخ ۱۳۹۹/۰۹/۰۸
استعلام:
چنانچه شخصی در مرحله بدوي دعواي اعسار از پرداخت هزینه دادرسی وي محکوم به رد شود و متعاقب اخطار رفع نقص بابت پرداخت هزینه دادرسی، مجدد دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را مطرح کند، آیا این دعوا صحیح مطرح شده است؟
پاسخ:
اولاً، خواهان (یا تجدیدنظرخواه) مکلف است در زمان تقدیم دادخواست هزینه دادرسی را پرداخت کند و اگر مدعی اعسار از پرداخت آن شود، دادگاه به این دعوا رسیدگی میکند و در صورت رد آن، خواهان (یا تجدیدنظرخواه) باید هزینه دادرسی را پرداخت کند و طرح مجدد دعواي اعسار از پرداخت همان هزینه دادرسی بلاوجه است؛ زیرا گرچه وضعیت مالی اشخاص از نظر اعسار و ایسار در زمانهاي مختلف متفاوت است، اما در دعواي اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، زمان تقدیم دادخواست ملاك اعسار یا ایسار خواهان است که در فرض سؤال به وضعیت مالی خواهان در این زمان رسیدگی شده است.
ثانیاً، پس از صدور حکم قطعی مبنی بر رد دعواي اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، با عنایت به ملاك ذیل ماده ۵۵ قانون آیین دادرسی دادگاههاي عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ بدون نیاز به اخطار رفع نقص، خواهان (تجدید نظرخواه) باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی هزینه دادرسی را پرداخت کند و در صورت عدم پرداخت هزینه دادرسی تجدید نظر ظرف مهلت مقرر، دادگاه در اجراي تبصره ۲ ماده ۳۳۹ قانون یادشده قرار رد دادخواست تجدیدنظرخواهی را صادر میکند. بنا به مراتب فوق، در فرض سؤال هر چند موجبی قانونی براي طرح مجدد دعواي اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدید نظر و متعاقباً صدور رأي اعسار وجود ندارد؛ اما در صورت صدور رأي تا زمانی که این رأي به طرق قانونی نقض نشود، واجد آثار حقوقی است.
