مراجع رسیدگی به اختلافات مالیاتی

پی نوشت:

این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می تواند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته  باشد.

از نخستین مراجع اداری که در ایران رسماً تشکیل گردید، اداره محاکمات مالیه یا به تعبیری دیوان دادرسی دارایی است که به موجب قانون راجع به دعاوی بین اشخاص و دولت مصوب آبان ماه ۱۳۰۹ پیش بینی گردید. قانون مزبور به موجب لایحه قانونی حذف محاکم اختصاصی ناشی از اختیارات نخست وزیر صالح  وقت مرحوم دکتر محمد مصدق مصوب ۲۹ شهریور ۱۳۳۱ به استثنای مواد یک دو و سه آن صریحا نسخ بنابراین دیوان دادرسی دارایی حذف گردید. در این لایحه قانونی همچنین دیوان کیفر و دادسرای آن منحل و صلاحیت دادگاه های نظامی محدود شد و از آن پس کلیه دعاوی اشخاص و دولت به استثنای دعاوی مالیاتی به معنی اعم در صلاحیت مراجع دادگستری قرار گرفت.

در حال حاضر چنانچه در تشخیص مالیات بین مودی و ممیز اختلاف به وجود آید و این اختلاف با دخالت سرممیز و ممیز کل حل نشود و مودی مالیات قصد شکایت نسبت به برگ تشخیص مالیات را داشته باشد، باید به مرجع یا مراجع پیش بینی شده در مواد ۲۴۴ به بعد قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم مصوب سال ۱۳۸۰ مراجعه نماید.

این مراجع را می‌توان به هیئت حل اختلاف مالیاتی و شورای عالی مالیاتی تقسیم نمود.

هیئت حل اختلاف مالیاتی

به موجب ماده ۲۴۴ قانون مزبور مرجع رسیدگی به کلیه اختلافات مالیاتی جز در مواردی که ضمن مقررات این قانون مرجع دیگری پیش بینی شده، هیئت حل اختلاف مالیاتی است هر هیئت حل اختلاف مالیاتی به موجب همین ماده از سه نفر به شرح زیر تشکیل می شود:

یک نفر نماینده سازمان امور مالیاتی کشور

یک نفر قاضی شاغل یا بازنشسته؛ هرگاه در شهرستان ها یا مراکز استانها قاضی بازنشسته واجد شرایط وجود نداشته باشد، با درخواست سازمان امور مالیاتی کشور، رئیس قوه قضائیه یک نفر قاضی شاغل را برای عضویت هیئت معرفی می نماید.

یک نفر نماینده از اتاق بازرگانی و صنایع و معادن یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی یا مجامع حرفه ای یا تشکل های صنفی یا شورای اسلامی شهر به انتخاب مودی.

در صورتی که برگ تشخیص مالیات ابلاغ قانونی شده باشد و یا همزمان با تسلیم اعتراض به برگ تشخیص در مهلت قانونی مودی انتخاب خود را اعلام نماید، سازمان امور مالیاتی با توجه به نوع فعالیت مودی یا موضوع مالیات مورد رسیدگی، از بین نمایندگان مزبور یک نفر را انتخاب خواهد کرد.

وقت رسیدگی هیئت حل اختلاف مالیاتی در مورد هر پرونده باید به مامور تشخیص مربوط و مودی مالیاتی ابلاغ گردد. فاصله بین ابلاغ و روز جلسه رسیدگی نباید کمتر از ۱۰ روز باشد، مگر اینکه مودی درخواست نموده و واحد مربوطه موافقت نماید.

جلسات هیئت‌های حل اختلاف با حضور سه نفر رسمی است و برای هیئت مزبور با اکثریت آراء صادر می‌شود و قطعی و لازم الاجراست اما نظر اقلیت باید در متن رای نوشته شود.

البته مودی یا اداره امور مالیاتی می توانند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی هیئت، به استناد عدم رعایت قوانین و مقررات موضوع یا نقص رسیدگی با اعلام دلایل کافی به شورای عالی مالیاتی شکایت نموده و درخواست نقض رای و تجدید رسیدگی نمایند

شورای عالی مالیاتی

شورای عالی مالیاتی مرکب از ۲۵ نفر عضو می باشد که به پیشنهاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی از بین کسانی که در امور حقوقی، اقتصادی، مالی، حسابداری و حسابرسی مجرّب بوده و دست کم دارای دانشنامه تحصیلی کارشناسی یا معادل در رشته‌های مذکور باشند، منصوب می گردند.

رئیس شورای عالی مالیاتی از بین اعضای شورا که کارمند وزارت امور اقتصادی و دارایی باشد به پیشنهاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می شود.

شورای عالی مالیاتی دارای ۸ شعبه و هر شعبه مرکب از سه نفر عضو می باشد. اعضای هر شعبه را رئیس شورا تعیین می نماید.

وظایف و اختیارات شورای عالی مالیاتی افزون بر مواردی که در بندهای ۱ تا ۳ ماده ۲۵۵ قانون مزبور پیش‌بینی گردیده، رسیدگی به آرای قطعی هیئت های حل اختلاف مالیاتی است که از لحاظ عدم رعایت قوانین و مقررات موضوع یا نقص رسیدگی مورد شکایت مودی یا ممیز کل واقع شده باشد.

شورای عالی مالیاتی در صورت نقض رای مورد شکایت پرونده امر را جهت رسیدگی دوباره به هیئت حل اختلاف مالیاتی دیگر ارجاع می نماید. بنابراین می توان گفت که این شورا در خصوص رسیدگی به آرای مورد شکایت همان صلاحیت و شأنی را دارد که دیوان عالی کشور در رسیدگی به آرای قابل و مورد شکایت صادره از دادگاه ها دارد.

هیئت عمومی شورای عالی مالیاتی مرکب از رئیس شورا و روسای شعب، چنانچه نسبت به موارد مشابه رویه های مختلف در شعب اتخاذ شده باشد، پس از ارجاع وزیر یا رئیس شورای عالی مالیاتی یا رئیس کل سازمان امور مالیاتی مورد یا موضوع مختلفٌ فیه را بررسی کرده و نسبت به آن اتخاذ نظر و اقدام به صدور رای می نماید. در این صورت رای هیئت عمومی که با دو سوم آرای تمام اعضا قطعی است، برای شعب شورا و هیئت های حل اختلاف مالیاتی در موارد مشابه لازم الاتباع است.

آیین دادرسی پیشرفته، جلد نخست، دکتر شمس، شماره ۲۴۱ تا ۲۴۸

رزرو وقت مشاوره ۰۹۳۰۵۵۱۳۱۴۷