توضیحی کوتاه:
این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.
اگر خیلی سریع می خواهید به پاسخ سوال خود دست پیدا کنید می توانید ویدیوی پائین همین صفحه را به مدت دو دقیقه تماشا کنید.
ممکن است خواسته یا ناخواسته اتهامی متوجه هر یک از ما شود. به عبارت خیلی ساده ممکن است کسی یا کسانی از ما شکایت کنند و به تَبَع آن دادگاه هم ما را برای پاسخگویی به اتهام یا اتهامات احضار کند.
این اتهامات ممکن است برای شخص قابل پیش بینی باشد یا مطلقا غیر قابل پیش بینی باشند.
موضوع شکایت هر چیزی می تواند باشد. از فرار مالیاتی گرفته تا ضرب وجرح و ایجاد مزاحمت. به عنوان مثال همسایه شما به جرم مزاحمت از شما شکایت کند و شما را به دادگاه فرا بخواند.
متاسفانه بسیاری از افراد تصور می کنند چون اصطلاحاً سربه زیر و آرام هستند و تا به حال پایشان به کلانتری و دادگاه باز نشده از این قضیه مستثنی هستند.
اما واقعیت این است که به جز عده ای افراد خاص که مشتری دائمی دادگاه ها هستند، اکثریت کسانی که به دادگاه مراجعه می کنند برای اولین باراست که به این مکان می آیند.
بسیاری از مراجعان وکلا هم از این دسته هستند. یعنی کسانی که شکایتی علیه آنها مطرح شده و آنها هم به عنوان اولین راهکار با حالتی مضطرب به وکیل مراجعه می کنند.
بسیاری از کسانی هم که وکیلی می گیرند تصور می کنند با تعیین وکیل و پرداخت حق الوکاله ومعرفی او به دادگاه تمام وظایف را به عهده وکیل گذاشته اند و خودشان باید فقط تماشاگر ماجرا باشند.
آیا واقعا چنین است؟
اگر ما وکیلی انتخاب کردیم و او را به دادگاه معرفی کردیم تا زمان صدور رأی هیچ وظیفه ای نداریم و فقط وکیل باید گزارش کارهای خود را به ما ارائه دهد؟
یکی از سوالاتی که موکلین از وکیل خود می پرسند این است که آیا حضور آنها هم در کنار وکیل برای پاسخگویی به دادگاه لازم است یا خیر؟
اصولا موکلی که از او شکایت شده و اتهامی متوجه اوست، اضطراب خاصی دارد و مایل نیست که در دادگاه حاضر شود و دوست دارد تمام مراحل دادرسی صرفا با حضور وکیل انجام شود.
آیا حضور موکل در کنار وکیل برای پاسخگویی به اتهام ضروری است؟
واقعیت این است که در مواردی لازم است که شخص متهم علی رغم معرفی وکیل، خود نیزدر دادگاه حاضر شود. این موارد در ماده ۳۵۰ قانون دادرسی کیفری احصاء(شمارش) شده اند.
ماده ۳۵۰ قانون آئین دادرسی کیفری:
«درصورتی‌که متهم دارای وکیل باشد، جز در جرایم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون و نیز در مواردی که دادگاه حضور متهم را لازم تشخیص دهد، عدم حضور متهم در جلسه دادگاه مانع از رسیدگی نیست»
همانطور که ملاحظه می شود، پاره ای از مصادیق این الزام و اجبار از طرف قانون گذار دقیقا معین و مشخص شده و پاره ای دیگر به صورت کلی بیان شده اند، به عبارتی اختیار آن به قاضی دادگاه واگذار شده است.
مصادیق قانونی، یعنی جرائمی که متهم باید الزاما در کنار وکیل خود در دادگاه حضور داشته باشد به صورت هایلایت در ماده زیر مشخص شده اند:
ماده ۳۰۲ قانون آئین دادرسی کیفری:
« به جرایم زیر در دادگاه کیفری یک رسیدگی می‌شود
الف- جرایم موجب مجازات سلب حیات
ب- جرایم موجب حبس ابد
پ- جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
ت- جرائم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
ث- جرایم سیاسی و مطبوعاتی»
همانطور که ملاحظه می شود بند (ث) شامل موارد فوق نیست. به عبارتی در جرائم سیاسی و مطبوعاتی شخص متهم قانونا الزامی به حضور در دادگاه ندارد مگر اینکه مطابق فراز پایانی ماده ۳۵۰ قانون آئین دادرسی کیفری قاضی دادگاه حضور او را لازم بداند.
