دعوای ممانعت از حق 

توضیحی کوتاه:

این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.

برابر ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی:

«دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد»

بنابراین اگر برای مثال شخصی از مجرای آبی که در ملک مجاورین یا سایرین قراردارد، آب مورد نیاز ملک در تصرف خود را عبور می داده، اما آنها سپس از این امر ممانعت به عمل آورده اند، استفاده کننده قبلی از حق ارتفاق می تواند با  توجه به مقررات مربوط به دعاوی تصرف، علیه آنها اقدام نماید.

دادگاه در رسیدگی به  این دعوا نیز وارد دلایل مالکیت نمی شود. به عبارت دیگر از خواهان دعوا دلیلی مبنی بر وجود حق اصلی (حق ارتفاق، در اینجا حق المجرا) مطالبه نمی نماید و تنها به این امور رسیدگی می نماید که آیا خواهان در گذشته، هر چند به ناحق، این حق المجرا عملاً استفاده می نموده است. آیا خوانده (مجاورین یا سایرین) مانع استفاده خواهان از این حق المجرا بدون رضایت وی و به غیر وسیله قانونی گردیده اند.

بنابراین خواهان ممکن است علی رغم اینکه مالکِ حق المجرا نبوده، به صرف استفاده عملی از این حق در دعوای ممانعت از حق پیروز شود و خوانده علیرغم اینکه در اصل نسبت به ملک او حق ارتفاقی وجود ندارد، محکوم شود.  البته راه اقامه دعوای مالکیت بر محکوم علیه باز است. بنابراین خوانده محکوم علیه می تواند با اقامه دعوای مالکیت و ارائه دلیل مالکیت اثبات نماید که خوانده این دعوا (محکوم له دعوای ممانعت از حق) حق ارتفاق در ملک وی ندارد و دادگاه پس از رسیدگی و احراز صحت ادعای خواهان خوانده این دعوا را به عدم استفاده از حق المجرا برای همیشه محکوم نماید.

قواعد دیگر حاکم بر دعوای ممانعت از حق همان قواعدی است که بر سایر دعاوی تصرف نیز حاکم می باشد، که در جای خود مورد بررسی قرار گرفته است.    دکتر شمس/جلد نخست/ شماره ۲۶۵

رزرو وقت مشاوره ۰۹۳۰۵۵۱۳۱۴۷