توضیحی کوتاه:
این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.
اینکه وکیل در مقام دفاع یا دادن مشورت چه می کند یا چه باید بکند محل بحث و مناقشه بسیار بوده است.
عده ای وکیل را به شکل یک تیر انداز حرفه ای توصیف می کنند که در قبال وجهی که دریافت می کند به نفع موکلش صرف نظر از اینکه موکل بی حق باشد یا ذی حق وارد کارزار می شود.
او از خصومت موجود بین کسی که او را اجیر کرده با طرف بهره برداری می کند و از احساس پیروزی پس از کشتن طرف لذت می برد.
با این تعریف و تشبیه وکیل در مقام مشاوره در پی ایجاد خصومت است تا برخورد آشتی جویانه.
توصیف دیگری از وکیل او را در موضع «اسقف اعظم» قرار می دهد.
کسی که نصایح و مشاوره های بدون جایگزین می دهد.
پندها و مشورت هایی که گویی مستقیما از منبعی ناشناخته وصل شده و موکل فقط باید آنها را بدون چون و چرا بپذیرد.
از این دیدگاه در مشاوره وکیل و موکل کوچکترین اثری از همکاری و هم فکری نمی توان یافت.
به نظر برخی دیگر وکیل صرفا «کاسبی» است که اتفاقا کالایی را عرضه می کند که خدمات حقوقی است.
هدف اصلی او رسیدن به زندگی مادی خوب و مرفه است.
چنین وکیلی هیچ علاقه عمیقی به واقعیت های پرونده یا انگیزه های موکل ندارد.
او بیشتر به انجام کاری که به او محول شده به نحو مطلوب و موثر و به دست آوردن احکام و قرار های مناسب حال موکل علاقه مند است.
با این حال دیگرانی هم هستند که آرمانگرایانه تر می اندیشند.
آنها وکیل را فردی حرفه ای می بینند که مردم برای حل معضلات خود به او مراجعه می کنند.
وکیل از دید گروه اخیر کاملا به پزشک، مددکار اجتماعی یا روانپزشک شباهت دارد .
چنین وکیلی ممکن است با آنچه ورای واقعیت های ظاهری قضیه وجود دارد درگیر شود و به کمک رسانی به همه ابعاد وجودی موکل علاقه مند شود.
همان گونه که پزشک ممکن است یکی از بیماری های بیمار خود را بهبود بخشد و با این حال بیمار بمیرد وکیل هم ممکن است بتواند دعوایی را که دارای بهترین نتایج برای موکلش نیست با کارایی و مهارت به نحوی سامان دهد که کمترین ضرر و زیان را برای موکلش ایجاد کند.
وکلایی که در پی حل معضل هستند فقط وقتی ورود به دعوا را توصیه می کنند که این اقدام را در جمع بندی نهایی فی الجمله به نفع موکل ارزیابی کنند.
حق این است که گفته شود هیچ وکیلی نیست که همواره و در همه پرونده هایش در یکی از این قالب ها بگنجد.
واقعیت این است وکلا با توجه به طبایع بشری ممکن است در حالات و پرونده های مختلف در نقش های متنوعی ظاهر شوند و یا حسب مورد در هر یک از پرونده ها یکی از جنبه های پیش گفته پررنگ تر باشد.
اما احتمالا هر وکیل در تحلیل نهایی الگو و ساختار شخصیتی ویژه ای دارد که هنگام تصمیم گیری در خصوص اظهار نظر مشورتی و راهنمایی موکل ظاهر می شود و جنبه غالب شخصیت او، راه را بر بروز سایر جنبه ها که برشمردیم می بندد.
