زن می تواند تا مَهر به او تسليم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مَهر او حال باشد و این امتناع مُسقِط حق نفقه نخواهد بود.
مطابق نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۳۴۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه شوهر نمی تواند پرداخت مهریه را موکول به تمکین زوجه نماید و از این جهت برای زوج حق حبس وجود ندارد. مرحوم استاد کاتوزیان نیز در کتاب حقوق خانواده جلد ۱ شماره ۹۵ همین نظر را پذیرفته اند. با این وجود دکتر حسن امامی در این خصوص نظر مخالف دارند. رویه قضایی نیز در حال حاضر حق حبس را صرفا برای زوجه به رسمیت می شناسد.
در نکاحی که در آن مهر تعیین نشده یا عدم مهر در آن شرط شده حق حبس برای زن وجود ندارد.
مرحوم دکتر کاتوزیان در توضیحات ذیل این ماده در کتاب «قانون مدنی در نظم کنونی» مرقوم فرموده اند: مقصود از «ایفای وظایفی که زن در برابر شوهر دارد» تمکین به معنی خاص است نه همه آن ها. با این حال دکتر سید علی شایگان معتقد است که زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده به خانه شوهر نرود. هیات عمومی دیوان عالی کشور در رای وحدت رویه شماره ۷۱۸ نظر دوم را پذیرفته است.
از آنجا که حق حبس امری استثنایی است و از قواعد آمره نیز به شمار نمی رود می توان خلاف آن را درعقد شرط نمود.
از اطلاق واژه «زن» در این ماده استنباط می شود که حق حبس اختصاص به دوشیزه ندارد و زنان غیر باکره نیز با لحاظ شرایط دارای این حق هستند. (نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۳۴۳)
پی نوشت:توضیحات این ماده به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.
