ماده ۲۰۹ قانون آیین دادرسی کیفری

توضیحات:

۱- ضمانت اجرای شهادت دروغ در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب سال ۱۳۷۵ مندرج است. در این ماده می خوانیم: «هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»

۲- با وجودی که شاهد پیش از ادای شهادت مطابق ماده ۲۱۰ همین قانون باید سوگند بخورد که «به خداوند متعال سوگند یاد می‌کنم که جز به راستی چیزی نگویم و تمام واقعیت را بیان کنم»، اما به نظر می رسد قسمت دوم این سوگند، ضمانت اجرای قانونی ندارد. به این نحو که اگر تمام واقعیت را نگوید و اصطلاحا قسمتی از حقیقت را بازگو نکند و آن را کتمان نماید نمی توان شاهد را به این دلیل مجازات نمود. آنچه در قانون مجازات صریحا ممنوع شده است «شهادت دروغ» است نه «کتمان شهادت».

۳- ضمانت اجرای مندرج در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، مصوب سال ۱۳۷۵ صرفا در رابطه شهادت در دادگاه است و شامل شهادت شاهد در مرحله دادسرا نمی شود. اگر چه ماده ۶۵۰ در زمانی تصویب شده است که دادسراها منحل شده بودند و تحقیقات مقدماتی در دادگاه انجام می شد، با این حال با توجه به قاعده تفسیر مضیق قوانین جزایی و تفسیر به نفع متهم اقتضاء می نماید که ضمانت اجرای ماده فوق شامل شاهدی که در دادسرا شهادت می دهد نباشد.

۴- شاهد برای شهادت باید دارای شرایطی باشد که این شرایط در ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مندرج است. باید توجه  داشت که بر اساس ماده مزبور، وجود قرابت نسبی یا سببی و همچنین رابطه خادم و مخدومی بین شاهد و کسی که به نفع او شهادت داده می شود مانع استماع اظهارات شاهد نیست. همچنین است وجود سابقه کیفری شاهد که مانعی در این راه شناخته نشده است. مطابق ماده ۳۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه پیش از شروع دادرسی سابقه محکومیت کیفری شاهد و درجه قرابت سببی یا نسبی و وجود یا عدم رابطه خادم و مخدومی او با طرفین را سؤال و در صورتمجلس قید‌ می‌کند. با این حال به نظر می رسد که  وجود سابقه، قرابت یا رابطه مذکور تنها ممکن است در ارزیابی صحت اظهارات شاهد و مطلع موثر باشد یا اینکه در علم قاضی تاثیر گذار باشد.

منبع: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی