توضیحی کوتاه:
این نوشته به مرور زمان کامل تر خواهد شد. تغییر قانون، صدور نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه و … می توانند در آینده مکمّل و متمّم این نوشته باشند.
وصیت برای بعد از فوت انشاء می شود و جای طبیعی قبول نیز همان زمان است، چنانکه ماده ۸۲۷ قانون مدنی اعلام می کند:
«تملیک به موجب وصیت محقق نمی شود مگر با قبول موصی له پس از فوت موصی»
و ماده ۸۲۹ می افزاید «قبول موصی له، قبل از فوت موصی موثر نیست»
با وجود این نباید چنین پنداشت که قبول در زمان حیات موصی، هیچ اثری ندارد. این اثر را بخش اخیر ماده ۸۳۰ قانون مدنی نیز پذیرفته است و چنین خلاصه می شود که قبول زمانِ حیات، موصی له را از تکرار آن پس از فوت موصی، بی نیازمی کند. پس باید گفت که مقصود از «موثر نیست» در ماده ۸۲۹ این است که قبول الزام آور نیست و پیش از مرگ موصی، تملیک محقق نمی شود.
درباره این پرسش که چگونه ممکن است قبول در زمان حیات موثر نباشد و در همان حال موصی له را از قبول مجدد بی نیاز کند گفته شده است که قبولِ موصی له در زمان حیاتِ موصی تا زمانی که از آن عدول نشده باقی است و به منزله آن است که بعد از فوت موصی نیز دوباره انشاء شده است پس استصحاب بقای قبول، سبب تحقق تملیک بعد از فوت موصی می شود. به همین جهت اگر موصی له بعد از قبول در زمان حیات موصی آن را رد کند بعد از فوت باید آن را دوباره بپذیرد، زیرا رد وصیت استصحاب بقای قبول را قطع می کند. دکتر کاتوزیان/ درس هایی از شفعه؛ وصیت و ارث/ شماره ۵۴
